RADIO UWM FM Prof. dr hab. Grzegorz Jasiński z Katedry Historii Powszechnej w Instytucie Historii na Wydziale Humanistycznym UWM w Olsztynie został kilka miesięcy temu laureatem Nagrody Naukowej Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Olsztynie i Białymstoku w kategorii: nauki społeczne i humanistyczne. Doceniono jego trzy monografie: „Na Mazurach w XIX i XX wieku. Prace historyczne”, „Luteranie na Mazurach i Warmii po 1945 roku” oraz „Mazury i Polacy. Relacje z podroży i opinie z przełomu XIX i XX wieku”. O postrzeganiu Mazurów dziś i przed laty opowiedział teraz Marcie Wiśniewskiej.
Mazurów nie trzeba mitologizować. To była normalna społeczność – w dużej mierze wiejska – już w XIX wieku poddawana normalnym procesom upaństwowienia i unarodowienia. Oczywiście – w Państwie Pruskim a później w Rzeszy Niemieckiej. W Polsce bardzo długo patrzono na Warmiaków i Mazurów poprzez pryzmat pochodzenia, etniczności, jeszcze używanego – choć w coraz mniejszym natężeniu – języka polskiego. Natomiast mniej zwracano uwagę na ich własne poczucie – podkreśla prof. Grzegorz Jasiński.
Przed 1939 rokiem musięli stać się (co oczywiście było łatwiejsze) takimi czystymi Niemcami. Po 1945 roku nagle żądano od nich, żeby z dnia na dzień stali się Polakami. Więc nie widziano w nich podmiotu, który mógł wybrać własną tożsamość. Wyróżniał ich też protestantyzm – taki trochę inny, nie mieszczący się w kategoriach ogólnoniemieckich, z wpływami ludowymi, ale traktowany jako własna wiara, własna religia. Pierwotnie – do momentu asymilacji językowej, do okresu międzywojennego – razem z tym językiem, z gwarą, tworzyło to taką podstawę mazurskości.
Zapraszamy do wysłuchania rozmowy Marty Wiśniewskiej z prof. Grzegorzem Jasińskim.
