„Położnictwo pełną piersią” – na UWM rozmawiano o zdrowiu kobiet

Zdrowiu kobiet, a w szczególności profilaktyce chorób piersi, poświęcone było II Warmińsko-Mazurskie Seminarium dla Położnych i Studentów, które w piątek 28 listopada odbyło się na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim. Jego tegoroczne hasło to: „Położnictwo pełną piersią”. Posłuchajcie relacji Marty Wiśniewskiej!

Pomysł, aby cyklicznie organizować seminaria naukowe dla studentów kierunków medycznych i praktyków, powstał w ubiegłym roku, kiedy to odbyła się pierwsza edycja tego wydarzenia. Wówczas rozmawiano m.in. o wyzwaniach i nowościach w opiece położniczo-ginekologicznej, profilaktyce ginekologicznej oraz standardach opieki neonatologicznej. Ujęcie było zatem nieco bardziej ogólne, a od tego roku pracownicy Katedry Położnictwa w Szkole Zdrowia Publicznego UWM, współorganizatora wydarzenia, postanowili poświęcać seminarium konkretnemu obszarowi.

Wpadliśmy na taki pomysł, przysłuchując się wystąpieniom na ubiegłorocznym seminarium. Poza tym nie ukrywam, że zainspirowałam się wydaniem „Wiadomości Uniwersyteckich” z marca 2023 roku, które poświęcone było kobietom w zmieniającym się świecie”

– mówi dr n. med. Olga Bielan w rozmowie z mediami uniwersyteckimi. I precyzuje:

Podzieliłam się tym pomysłem z kadrą na kierunku położnictwo i tak położne wymyśliły hasło „Położnictwo pełną piersią”, które sugeruje, że podchodzimy do tego tematu nie tylko z perspektywy czysto medycznej, ale także społecznej – zdrowia i roli, jaką kobiety pełnią w swoim życiu. Niestety bywa tak, że kobiety nie zawsze są zdrowe i potrzebują wsparcia, dlatego też zaprosiliśmy na naszą konferencję tych, którzy uczestniczą w profilaktyce chorób piersi. Uniwersytet jako duży pracodawca i miejsce kształcenia przyszłych pokoleń, powinien edukować w tym zakresie.”

Nie ma profilaktyki bez diagnostyki, dlatego też wykład otwierający seminarium pt. „Piersi pod lupą: jak nowe technologie ratują biust (i życie!)” był poświęcony nowym technologiom wykorzystywanym w badaniach piersi. Wygłosiła go dr n. med. Anna Szalcunas-Olsztyn z Katedry Radiologii Wydziału Lekarskiego UWM, która pracuje również w Zakładzie Radiologii i Diagnostyki Obrazowej w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w Olsztynie.

Temat diagnostyki jest bardzo ważny i powinien być jak najszerzej omawiany i rozpropagowywany. Jeśli w odpowiednim momencie zdiagnozujemy problem, to jesteśmy w stanie zastosować takie leczenie, które pozwoli wrócić do pełni zdrowia. Ale w momencie, kiedy przyjdziemy za późno, kiedy zmiany w piersiach są duże i rozsiane, to wówczas pacjentka musi pokonać zupełnie inną drogę. W naszym województwie dysponujemy technikami, które pozwalają bardzo precyzyjnie odnaleźć nawet bardzo małe zmiany – wystarczy tylko przyjść i się zbadać”

– przekonywała dr Anna Szalcunas-Olsztyn.

To, jak kobiety powinny prowadzić swoją profilaktykę, zależy m.in. od wieku, tego, czy karmiły piersią, stosowały terapię hormonalną czy są obarczone ryzykiem ze względu na występowanie chorób nowotworowych w rodzinie.

Zaczęłabym od dowiedzenia się, czy ktoś w rodzinie chorował na nowotwór, a jeśli tak, to jaki to był nowotwór i ile miał lat, kiedy zachorował. Bardzo ważne jest również to, żeby poddawać się badaniom profilaktycznym już w młodym wieku. Samobadanie piersi powinny wykonywać już uczennice szkół ponadpodstawowych, ponieważ w ten sposób wykształca się nawyk i przekonanie, że jest to element codziennej higieny osobistej, a nie coś strasznego”

– radziła dr Szalcunas-Olsztyn i podzieliła się jeszcze konkretniejszymi wskazówkami na temat badania piersi:

USG piersi powinno robić się od 20. roku życia i do „trzydziestki” wykonywać je co dwa lata. Od 30. do 40. roku życia badanie USG powinno wykonywać się co roku, a w wieku 40 lat powinno się zrobić pierwszą mammografię i później powtarzać ją co dwa lata, naprzemiennie z badaniem USG. Musimy pamiętać również o tym, że istnieje program profilaktyczny dla pań w wieku od 45. do 74. roku życia, w którym pacjentki mają zagwarantowane bezpłatne badanie mammograficzne bez skierowania. Mammobusy są świetne, bo umożliwiają wygodne dotarcie na badanie paniom z mniejszych miejscowości. Zapewniam, że sprzęt i radiolodzy, którzy wykonują opisy, są na wysokim poziomie i nie ma się czego obawiać.”

Mammografia podstawowa i USG są dwoma najczęściej wykonywanymi badaniami piersi, ale istnieje też mammografia spektralna, którą wykonuje się po podaniu kontrastu oraz rezonans magnetyczny piersi, który jest najbardziej zaawansowanym badaniem. Różnymi metodami diagnostycznymi zajmują się pracownicy Katedry Radiologii, którzy kształcą w tym zakresie także studentów. Warto odnotować, że jednostka ta była współorganizatorem tegorocznego seminarium.

To dzisiejsze spotkanie pokazuje, jak ważna jest współpraca pomiędzy klinicystami (w tym przypadku położnymi) a diagnostami. Położne powinny wiedzieć, jeśli coś dzieje się u pacjentki z piersiami, co powinny zrobić, na jakie badanie skierować, a później my, w zależności od tego, jaki problem występuje, kierujemy na odpowiednie badanie i staramy się powiedzieć, co się dzieje – czy jest to proces zapalny czy nowotworowy i, jeśli jest taka potrzeba, kierujemy dalej”

– wyjaśnia dr n. med. Grzegorz Wasilewski, kierownik Katedry Radiologii UWM.

Na rzecz świadomości dotyczącej badań profilaktycznych działania podejmują również studentki z koła naukowego „Pro Familia”, które podczas seminarium przedstawiły poster z wynikami projektu pt. „Wiedza na temat samobadania piersi wśród studentów kierunku położnictwo w odniesieniu do wiedzy studentów innych kierunków”.

Celem badania była ocena stanu wiedzy podczas trzyletniego toku kształcenia w grupie wiekowej 18-26 lat. W badaniu brały udział studentki z pierwszego i trzeciego roku studiów na kierunku położnictwo. Pokazało ono, że różnica w poziomie wiedzy jest ogromna”

– mówi Aleksandra Kurbyć, studentka trzeciego roku położnictwa, członkini koła naukowego „Pro Familia”. Ankiety były skonstruowane tak, że dostarczyły nie tylko ciekawych wniosków studentkom przeprowadzającym badanie, ale także mogły stanowić materiał edukacyjny dla ich młodszych koleżanek.

W ankiecie znajdowało się dziewiętnaście pytań. Pytałyśmy o podstawowe rzeczy – kiedy należy wykonywać samobadanie piersi albo czy ankietowana ma swojej rodzinie osobę, która chorowała na nowotwór. Ale uczestniczki mogły się z niej dowiedzieć m.in., jakie objawy mogą być niepokojące”

– dodaje Aleksandra Kubryć.

W naszym badaniu wzięło udział 91 studentek. Analizując wyniki, można było zauważyć, jaka jest różnica w wiedzy, z jakich źródeł my korzystamy, a z jakich dziewczyny z pierwszego roku. Doprowadziło to do ciekawych wniosków: przede wszystkim takich, że studia położnicze znacząco poszerzają naszą wiedzę i że możemy edukować również inne pacjentki. Jest to bardzo istotne, bo zawsze można liczyć na to, że jedna pani powie drugiej itd., że wiedza będzie przekazywana. Z tych ankiet wynika również, że studentki uważają, że jako przyszłe położne powinnyśmy zajmować się edukacją”

– dodaje Dominika Madej, studentka trzeciego roku położnictwa. Tymczasem Julia Kawicka, także członkini koła naukowego „Pro Familia”, przypomniała podstawowe informacje na temat samobadania piersi.

Samobadanie piersi to regularne, samodzielne badanie piersi wykonywane przez kobietę, którego celem jest jak najwcześniejsze wykrycie ewentualnych nieprawidłowości, takich jak guzki, zmiany w strukturze tkanek czy zmiany skórne. Kobieta powinna wykonywać to badanie raz w miesiącu, od 20. roku, najlepiej dwa-trzy dni po zakończonej miesiączce”

– mówiła.

Studentki zapraszają również do obserwowania profilu koła na Instagramie, gdzie – jak podkreślają – pokazują najlepsze aspekty kierunku położnictwo. Można tam znaleźć wiele edukacyjnych materiałów, publikowanych m.in. z takich okazji jak Dzień Dziecka Utraconego, Dzień Wcześniaka czy Światowy Tydzień Karmienia Piersią. Koła naukowego „Pro Familia” należy szukać pod nazwą @uwm_profamilia_skn.

Nieco inne pod względem tematycznym wystąpienie zaprezentował dr Stanisław Maksymowicz z Katedry Psychologii i Socjologii Zdrowia oraz Zdrowia Publicznego, który nadał mu frapujący tytuł: „Kobieta – serce, umysł, moc tworzenia”.

Oczywiście, że istnieją różnice pomiędzy kobietą a mężczyzną, jeśli chodzi o aspekt biologiczny. Różni się np. budowa mózgu, ale też jest ona bardzo indywidualna, bo to, jak nasz mózg się rozwija, zależy np. od tego, jakie role społeczne mamy do odegrania. Specjalnie mieszam te aspekty biologiczne i społeczne, bo jedno z drugiego wynika. Poza tym okazuje się, że biologia nie determinuje chorób w stu procentach. Dzisiaj wiemy, o czym pisałem zresztą w mojej książce pt. „Ukryta epidemia”, że choroby mają przede wszystkim charakter cywilizacyjny”

– mówił dr Stanisław Maksymowicz i dodawał, że kobiety mają w sobie wielką moc:

Kobiety są opiekunkami w każdej sytuacji społecznej – to one maja mniej powikłań związanych ze stylem życia, żyją dłużej i zachowują się bardziej racjonalnie. Poza tym były też czasy, w których medycyna nie doceniała kobiet, ale przecież ta dziedzina nauki nie istniałaby bez płci żeńskiej – zarówno na poziomie podstawowym, tj. struktury rodziny, ale także na wyższym, naukowym poziomie. Mamy przecież wiele noblistek w medycynie, a od 2023 r. więcej kobiet robi habilitację z medycyny niż mężczyzn. Zatem moc tworzenia kobiet jest ogromna!”.

Podczas przerwy w seminaryjnych obradach, przed lub po ich zakończeniu uczestnicy mogli zapoznać się tematem macierzyństwa za pośrednictwem prac przygotowanych przez studentów Instytutu Sztuk Pięknych Wydziału Sztuki UWM. Jak zapewnia dr hab. Marek Szczęsny, prof. UWM, prace powstały specjalnie na to seminarium.

Staraliśmy się tematycznie wejść w problematykę macierzyństwa, karmienia piersią – od strony uczuciowej, a dokładniej od strony kolorystycznej – żeby w ten temat, który jest niekiedy trochę skomplikowany i smutny, wprowadzić trochę radości. Prace przedstawiają sceny z macierzyństwa, związane z życiem kobiety i opieką nad dzieckiem. Motyw Madonny del Latte, czyli matki karmiącej jest przecież znany w sztuce od czasów renesansu i nie ukrywam, że byliśmy nim zainspirowani.”

Jedną z autorek prac jest Olivia, studentka Wydziału Sztuki, która pochodzi ze Stanów Zjednoczonych. W rozmowie z mediami uniwersyteckimi zdradzała osobiste inspiracje do namalowanych prac, wśród których jedną z najważniejszych jest to, że sama jest mamą.

W swoich pracach bardzo lubię używać koloru – właściwie kolor to u mnie podstawa. Do jednej z prac zainspirował mnie pierwszy oddech dziecka oraz natura, rośliny, które również oddychają, dlatego, gdy dziecko znajduje się w ich otoczeniu, to odczuwa komfort. Z kolei do scen matki karmiącej zainspirowała mnie moja córka – to, że jestem mamą. Na tym obrazie [mówiła, wskazując na jedną ze swoich prac – dop. red.] znajdują się z kolei owoce, np. truskawki, które dzieci bardzo lubią. Postanowiłam je namalować, zwłaszcza że wszystkie owoce lasu mają piękne, intensywne kolory. Ta dłoń z kolei wychodzi niejako z pępowiny, a więc jest połączona z płodem, co symbolizuje łączność matki z dzieckiem”

– wyjaśniała.

Patronat honorowy nad II Warmińsko-Mazurskim Seminarium dla Położnych i Studentów „Położne pełną piersią” sprawował prof. Jerzy Przyborowski, rektor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Wydarzenie ma być kontynuowane w przyszłym roku. Relację przygotowała Marta Wiśniewska z „Wiadomości Uniwersyteckich”.