RADIO UWM FM „Rytuały i ceremonie voodoo w Beninie” – to tytuł wystawy fotograficznej zaprezentowanej w czwartek 22 maja w Bibliotece Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Autorem ekspozycji jest Antonio Cossa – pochodzący z Mozambiku fotoreporter, który mieszka obecnie w Pradze, ale z aparatem podróżuje po świecie. Jest również korespondentem wojennym – m.in. z Ukrainy. Do Kortowa przyjechał z okazji rozpoczynających się oficjalnie w najbliższy poniedziałek XXI Dni Afryki.
Foto: Biblioteka Uniwersytecka UWM w Olsztynie
Benin to kolebka religii voodoo – miejsce, w którym ta tradycja przetrwała wieki, opierając się kolonialnym wpływom i zachodnim stereotypom. Voodoo, oznaczające w języku Fon „duszę” lub „siłę”, to żywa religia, głęboko zakorzeniona w codzienności mieszkańców. Fetysze chronią domostwa, przynoszą zdrowie i dobrobyt, a rytuały ofiarne – niekiedy z udziałem zwierząt – wzmacniają ich nadprzyrodzoną moc. Wystawa prezentowana w Bibliotece Uniwersyteckiej zabiera nas w duchową podróż przez święte miejsca kultu, takie jak potężny fetysz Dankoli – centrum pielgrzymek i bezpośredniego kontaktu z bóstwami. Pokazuje również znaczenie świętych drzew, rytuałów płodności oraz codziennego współistnienia z duchami. Autor zwraca uwagę również na Zangbeto – nocnych strażników i żywy symbol porządku społecznego wśród ludu Ogu. Ukryci pod kolorowymi kostiumami, wprawiani w trans, są uważani za wcielenia duchów, zdolnych do magicznych czynów i odkrywania prawdy. Wystawa to nie tylko spotkanie z egzotyką, ale przede wszystkim z duchowością, która łączy przeszłość z teraźniejszością i nadaje sens życiu wspólnoty.
Na wystawie prezentuję zdjęcia z różnych ceremonii, które odbyły się w Beninie. Zdecydowałem się tam pojechać i poznać prawdziwą historię voodoo. Byłem zdezorientowany, ponieważ za każdym razem ludzie mówili mi, że voodoo jest złe, że voodoo jest diaboliczne, a ja chciałem sam dowiedzieć się jak jest naprawdę. Bardzo się cieszę, że mi się to się, bo dowiedziałem się, że to tylko piękna religia. Ludzie po prostu się boją, bo nie wiedzą czym ona jest. A to jest bardzo piękna religia! Oni są dobrzy i wierzą w duchowość, a jedną z lepszych rzeczy w voodoo jest wiara, że ludzie czyniący zło, zapłacą za to tego samego dnia. Dlatego nigdy nie robią nic złego drugiemu człowiekowi. My – chrześcijanie – kiedy robimy coś złego, wierzymy, że zapłacimy za to, dopiero kiedy umrzemy. W tym kraju, w tych ludziach panuje harmonia i jest to bardzo, bardzo piękna tradycja i rytuał. Jest on oczywiście bardzo przerażający. Ludzie się tego boją, bo w rytuałach używa się krwi zwierząt i wchodzi w trans. Ale jest to po prostu normalna religia – jak religia indyjska, jak islam, jak chrześcijaństwo”
– mówił naszej reporterce Antonio Cossa. Zapytany o to, czy bał się brać udział w tej ceremonii, odpowiedział:
Tak, bardzo się bałem! Nawet ja, jako Afrykanin, nie spodziewałem się, że zobaczę tak wielu ludzi trzęsących się i pozbawionych zmysłów, mówiących innym językiem i… zabijających kurczaki ustami. Naprawdę! Dosłownie zagryzających! Byłem przerażony. Naprawdę bardzo się bałem. Było jednak za późno, by się wycofać. Już tam byłem i nie mogłem uciec. Opowiem ci krótką historię… Zapytałem ich czy mogę robić zdjęcia. Powiedzieli, że nie mogę ot tak sfotografować tego rytuału. Jedyny sposób na fotografowanie, to… wziąć w nim udział. Musiałem być jego częścią. Wtedy powiedziałem: „Nie!”. Potrzebowałem trochę czasu do namysłu. Wróciłem do hotelu i siedziałem tam dwa dni. Po prostu myślałem, myślałem, myślałem, myślałem… Potem wróciłem i powiedziałem: „OK, może spróbuję. Ale powiedz mi, o jaki rytuał chodzi. Co będziemy robić?” Usłyszałem: „Nie możemy ci tego powiedzieć. Jeśli się zgodzisz, zaczynamy, a potem możesz robić, co tylko chcesz. Zgadzasz się?”. Zgodziłem się, bo musiałem zrobić dokumentację. Czy to była krwawa łaźnia? Wiele rzeczy było bardzo kuriozalnych. To było bardzo dziwne i bałem się, ponieważ ja nie wiedziałem, co to było. To była – jak niektórzy mówią – czarna magia. Coś w tym stylu, duchowego…”
O wystawie, ale też programie XXI Dni Afryki w Olsztynie opowiedziała nam prof. Iwona Anna Ndiaye z Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Posłuchajcie!
Nasza reporterka rozmawiała także z uczestnikami wernisażu i zapytała o ich wrażenia ze spotkania z autorem fotografii z Beninu.
Z okazji XXI Dni Afryki do Olsztyna przyjechała również dr hab. Renata Diaz-Szmidt, przewodnicząca Polskiego Towarzystwa Afrykanistycznego.
Relację przygotowała Maja Stryjewska.
Program konferencji naukowej
XXI DNI AFRYKI W OLSZTYNIE
26 MAJA 2025 r. (poniedziałek)
Forma hybrydowa: stacjonarnie / online
Wydział Humanistyczny UWM w Olsztynie, ul. K. Obitza 1, hol przy Auli Teatralnej, s. 38
8.30–9.00 Rejestracja uczestników konferencji
9.00–9.30 Uroczyste otwarcie konferencji
JE Papa Diop, Ambasador Senegalu w Polsce, Ukrainie i Czechach
JE prof. Anastase Shyaka, Ambasador Rwandy w Polsce
dr hab. Renata Diaz-Szmidt, Przewodnicząca Polskiego Towarzystwa Afrykanistycznego
prof. dr hab. Iwona Anna Ndiaye, dr hab. Bara Ndiaye, inicjatorzy i organizatorzy Dni Afryki w Olsztynie
9.30–9.50 Obrady plenarne I (Moderator: Bara Ndiaye)
Moustapha Barry (niezależny badacz, Australia), Trump and Us – Some Areas of Reflection on America Under Trump’s Leadership in 2025–2029 (online)
9.50–10.00 Dyskusja
10.00–10.30 Otwarcie wystawy „O życiu z albinizmem w Afryce” (Antonio Cossa)
10.00–10.30 Przerwa kawowa
10.30–12.30 Panel I (Moderator: Bara Ndiaye)
Alioune Dème (Univeristé Cheikh Anta Diop de Dakar), University, Ethnography, Museology and Development: The case of Senegal (online)
Krzysztof Rak (niezależny badacz), Pierwsi rolnicy w Afryce Zachodniej. Rewolucja, czy ewolucja przemian społecznych?
Emanuel Kalejaiye (niezależny badacz), Socrates and Orunmila, two Patron Saints
Joanna A. Pawłowicz (UWM w Olsztynie), Nowoczesne technologie digitalizacji w ochronie dziedzictwa architektonicznego
Ashura Salim (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), Land grabs, food sovereignty and sustainable development in Africa (online)
Boaz Wilium Samo (Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu), Weeds control in sorghum production in related to food security (online)
Izabela Siemianowska (UWM w Olsztynie), Historia polskich uchodźców w Afryce w latach 1942–1952
Michał Malka, Szymon Krauze (Ela folie, Conkret), Gospodarka w obiegu zamkniętym, a przyszłość opakowań z tworzyw sztucznych, perspektywa polsko-afrykańskiej współpracy
12.30–13.00 Dyskusja
13.00–14.00 Przerwa na obiad
14.00–14.30 Ogłoszenie wyników regionalnego konkursu wiedzy o Afryce
14.30–16.30 Panel II (Moderator: Kinga Lendzion)
Dominika Kulig (Uniwersytet Warszawski), Dekolonizacja neoliberalna, rekolonizacja transakcyjna. Afrykańska sfera bezpieczeństwa w obliczu rekonfiguracji porządku światowego (online)
Wojciech Łobodziński (EDHEC Business School in Lille), Donald Trump’s foreign policy towards Africa: Review of the first term and outlook for the second (online)
Olga Letka-Spychała (UWM w Olsztynie), „Miękka siła” na usługach twardej polityki – działalność Rossotrudnichestwa w Afryce (online)
Filip Urbański (Uniwersytet Warszawski), Witar Szejman – białoruski „Господин Африка”
Elżbieta Deja (Uniwersytet WSB Merito), Enklawy ekspatów w RPA – bezpieczeństwo czy izolacja? (online)
Maciej Rusinowski (Uniwersytet Warszawski), Zatarte granice Jose Eduardo Agualusy: o noma-dyczności w literaturze Angoli
Bogdan Wziątek (UWM w Olsztynie), Problem wykorzystywania seksualnego dzieci w turystyce i podróży w krajach Afryki
Bara Ndiaye (UWM w Olsztynie), Turystyka w Senegalu: stan obecny i perspektywy rozwoju
16.30–17.00 Dyskusja
17.00–17.30 Przerwa kawowa
17.00–17.30 Panel III (posterowy)
Małgorzata Jankun-Woźnicka, Bartosz Król (UWM w Olsztynie), Naturalne bogactwo Malawi – między atrakcją turystyczną a zagrożeniami środowiskowymi /poster/
Renata Tandyrak, Gabriela Jakubczyk, Natalia Powichrowska (UWM w Olsztynie), Walory przyrodnicze, historyczne i kulturowe Egiptu. Egipt w oczach młodej Europejki /poster/
17.30–18.30 Panel IV (Moderator: Bara Ndiaye)
Matthieu Kotliński (Chercheur indépendant), Les enjeux et perspectives monétaires de l’Afrique de l’Ouest
Jaqueline Tandu (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), Monetary Sovereignty in Africa: The Unfinished Struggle for True Independence
Maurice Badji (Institut Superieur de Management de Dakar), Stratégies d’intégration des Banques Islamiques en Afrique: Zone UEMOA cas du Sénégal (online)
Kone Kimiley Vital Aimé (Institut Superieur de Management de Dakar), Communication persuasive comme outil stratégique pour les entrepreneurs Sénégalais (online)
18.30–18.45 Dyskusja
19.00–20.00 AFRORYTMY( występ taneczno-muzyczny)
pokaz bębniarski djembe (Strefa Bujania)
grupa taneczna Golden Voices z Nigerii
pokaz ogniowo-taneczny (Iwona Anna Ndiaye, Aisha Ndiaye, Fundacja Tańca Pryzmat)
27 MAJA 2025 r. (wtorek)
Forma hybrydowa: stacjonarnie / online
Wydział Humanistyczny UWM w Olsztynie, ul. K. Obitza 1, Sala posiedzeń 107A
9.00–9.30 Obrady plenarne II (Moderator: Iwona Ndiaye)
Renata Diaz-Szmidt (Uniwersytet Warszawski), Vieira Mário Mauelele, Metafikcja historiograficzna w literaturze Mozambiku – dekonstrukcja mitycznego i ideologicznego przywłaszczenia postaci Gungunhane w trylogii Władca piachu Mii Couto
9.30–9.40 Dyskusja
9.40–10.00 Spotkanie autorskie z Vieira Mário Mauelele, pisarzem z Mozambiku
(prezentacja książki)
10.00-11.15 Panel V (Moderator: Bara Ndiaye)
Patryk Orliński (MSZ), Polityka SIDS wobec byłej metropolii na przykładzie stosunków komoryjsko-francuskich
Kahinga Kamau (Jomo Kenyatta University of Agriculture and Technology), Climate Change and the Strain on Africa’s Biodiversity
Touahri Nadéra, May Michel (Ecole supérieure de management, Tlemcen, Algérie/ Université de Lorraine, Nancy, France), Souleymane Bachir Diagne : une pensée pour le XXIème siècle (online)
Reggai Youcef (Université Abdelhamid Ibn Badis. Mostaganem, Algérie), Ubuntu dans l’au-delà de l’Afrique australe: Manifestations des valeurs du cogito africain dans le roman du Togo et dans la poésie du sud d’Algérie
Maurice Badji (ISM (Institut Supérieur de Management de Dakar), Embracing Corporate Social Responsibility in Africa : a case study of totalenergies stakeholder management in Senegal (online)
11.15-11.40 Dyskusja
11.40-12.00 Przerwa kawowa
12.00–13.30 Panel VI (Moderator: Krystyna Danuta Kamińska)
Temitope Francis (UWM w Olsztynie), From Spoken Word to Social Feed: Preserving Yoruba Traditions in the Age of Social Media
Eric Nahimana (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), African development: educational reform directly to sustainable and self-determined development
Kinga Lendzion (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie), Biografie edukacyjne malgaskich uczniów
Jean Claude Nasenge (Uniwersytet Marii Skłodowskiej w Lublinie), Education as a Catalyst for Africa’s Economic and Political Independence
Milena Orlińska („Pracownia Etnograficzna” im. Witolda Dynowskiego), Katolicka socjalizacja religijna na przykładzie szkoły College Vincenten Marillac w Tolagnaro na Madagaskarze
Krystyna Danuta Kamińska (Akademia Nauk Stosowanych Warszawa), Mozaika języków rdzennej ludności Beninu w kontrze do języka francuskiego jako języka edukacji
13.30–13.50 Dyskusja
14.00–14.40 Akt przekazania do Biblioteki Uniwersyteckiej UWM księgozbioru afrykanistycznego ofiarowanego przez dr. Pawła Średzińskiego (Biblioteka Uniwersytecka UWM, Olsztyn, ul. Oczapowskiego 12 B, sala 116)
15.00–16.00 Przerwa na obiad
16.00–17.30 Panel VII (Sekcja studencka) (Moderator: Bara Ndiaye)
Wydział Humanistyczny UWM, Sala posiedzeń, s. 107A
Radosław Pilarski (UWM w Olsztynie), Dziedzictwo niematerialne Afryki Zachodniej w ujęciu antropologiczno-kulturowym
Natalia Tatarczak (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), Ekonomia tradycyjnych rynków afrykańskich: Od targów plemiennych do nowoczesnych platform handlowych
Jan Księżopolski (Uniwersytet Warszawski), Zaangażowanie Republiki Turcji na kontynencie afrykańskim: strategia, interesy, perspektywy
Adrian Tomasik (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), Historia Afrykańskich diamentów i firmy De Beers
Marta Kogut (UWM w Olsztynie), Obraz Afryki w polskich mediach internetowych na przykładzie portalu WirtualnaPolska.pl w 2024 roku
Wojciech Cylka (UWM w Olsztynie), Obraz Afryki na łamach CNN w 2024 roku
17.30–18.00 Dyskusja
18.00 Podsumowanie i zamknięcie konferencji
Komitet Naukowy:
Mamadou Bah
Moustapha Barry
Daniel Boćkowski
Alioune Deme
Jean Diatta
Renata Diaz-Szmidt
Mor Faye
Andrzej Kopiczko
Moustapha Sall
Komitet Organizacyjny:
Bara Ndiaye (przewodniczący)
Iwona Anna Ndiaye (sekretarz)
Aisha Ngouille Ndiaye
Czytaj dalej
